W rolnictwie są niewyobrażalne pieniądze i potencjał

Wojna na Ukrainie, blokada przez Rosję eksportu zbóż, utracone rynki wschodnie, zerwane łańcuchy dostaw, niepewność pocovidowa, permanentne susze, widmo unijnego Zielonego Ładu, szalejąca inflacja, horrendalnie rosnące ceny energii, ropy i nawozów – tak niepewnej sytuacji w gospodarce nie mieliśmy od dziesięcioleci. I tylko rodzima branża rolnicza jest niesamowicie odporna na wszystkie światowe zawirowania. Przychody i zyski przedsiębiorstw w tegorocznej Złotej 100 Polskiego Rolnictwa po raz kolejny były rekordowe. Rekordowy był również nasz eksport żywności. Jak to się dzieje, że akurat ten segment biznesu jest tak stabilny?

Rekordy całej branży

Ponad 173 mld zł przychodu uzyskały w 2021 r. firmy, które znalazły się w Złotej 100 Polskiego Rolnictwa Wprost. To aż o 36 mld więcej niż przed rokiem! Warto pamiętać, że średnioroczna stopa inflacji w ubiegłym roku wyniosła nieco ponad 5 proc. Wzrosty przychodów są więc zdecydowanie wyższe. Niesamowite jest też to, że już niemal połowa przedsiębiorstw może pochwalić się już ponad 1 mld zł przychodu. Dla porównania, to ok. dwuletni budżet przeciętnego miasta powiatowego w Polsce.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa chwali się z kolei, że w 2021 r. wartość naszego eksportu ogółem towarów rolno-spożywczych z Polski, w porównaniu z rokiem 2020, wzrosła o 9 proc., do nienotowanego dotąd poziomu 170,8 mld zł, a dodatnie saldo wymiany handlowej zwiększyło się o niemal co dziesiątą złotówkę.

Branża rolna jest niezwykle specyficzna – bo po pierwsze mocno zróżnicowana. Zaliczają się do niej zarówno producenci potężnych kombajnów, poprzez chemiczne światowe koncerny produkujące środki ochrony roślin, nawozy, aż po mleczarnie i przetwórstwo mięsne.

Po drugie – wbrew pozorom – jest nadal niezauważalna wśród wielkomiejskich konsumentów, ale też mainstreamowych mediów. Kto z nas zdaje sobie sprawę, że produkujący serki topione czy jogurty Hochland czy Danone, z popularnych reklam, są dokładnie takimi samymi mleczarniami jak Mlekovita czy Mlekpol? Z tą różnicą, że nad Wisłą są o wiele słabsi od rodzimych producentów.

To też najwięksi pracodawcy. Animex, który kojarzony może być z popularnymi parówkami Berlinki, zatrudnia ponad 10 tys. pracowników w 13 różnych lokalizacjach w całej Polsce i corocznie funduje ok. 400 stypendiów dla młodych Polaków.

Pierwsza trójka

Bezkonkurencyjna w tegorocznym zestawieniu była Grupa Azoty (brany jest jej przychód i zyski wyłącznie z produkcji działu Agro). Zresztą nawozy stanowią najbardziej znaczący segment produkcji Grupy Azoty. Dzisiaj to zakłady rozsiane dosłownie po całej Polsce: z Tarnowa, Kędzierzyna-Koźla, Polic, Puław, Gdańska czy Chorzowa. Ale kilka lat temu pozyskała także niemiecką Grupę Compo Expert, jednego z czołowych graczy światowego rynku nawozów specjalistycznych.

W prowincji Hubei w Chinach otwarto największą na świecie farmę trzody chlewnej. To 26-piętrowy „apartamentowiec” dla świń, w którym możliwy będzie ubój 1,2 mln zwierząt rocznie.

I chociaż w naszym kraju nie doszliśmy jeszcze do takiego rozmachu, to wicelider zestawienia z Chinami ma już bardzo dużo wspólnego. Animex jest bowiem częścią największej mięsnej firmy świata – chińskiego WH Group, które w Polsce jest właścicielem m.in. takich marek jak Morliny, Krakus czy Berlinki. Mało kto dzisiaj pamięta, ale firma swoje pierwsze kroki stawiała w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej jako Centrala Importowo-Eksportowa Artykułów i Przetworów Pochodzenia Zwierzęcego Animex. Dzisiaj mocno skonsolidowała rynek, a w całej grupie ma firmy zajmujące się hodowlą, ubojem, przetwórstwem mięsa i dostarczaniem gotowych produktów na światowe rynki.

Podium zamyka z kolei największa firma z polskim prywatnym kapitałem – Grupa Mlekovita, gdzie nieprzerwanie jej prezesem zarządu od 1985 r. jest Dariusz Sapiński. W tym roku obchodzi okrągłą 30. rocznicę stworzenia marki „Mlekovita”. Tylko w tej dekadzie zainwestowała w innowacje związane ze swoimi zakładami aż 1 mld zł. Centrala znajduje się w niewielkiej, 8-tys. miejscowości Wysokie Mazowieckie na Podlasiu. Sama fabryka wygląda jakby była oddzielnym miastem wybudowanym obok Wysokiego.

Mleczne Eldorado

W ogóle branża mleczna od lat dominuje w naszym rankingu. Mlekovita „zrobiła” w ubiegłym roku ponad 6 mld zł przychodu. Mlekpol i Polmlek ponad 5 mld, a Piątnica zbliża się do 2 mld zł. Nawet „niewielkie” regionalne OSM-y (Okręgowe Spółdzielnie Mleczarskie), mieszczące się w kilkunastotysięcznych miasteczkach są w stanie zebrać z rynku po pół mld zł. Nasze zestawienie zamknęła właśnie taka firma – Spółdzielnia Mleczarska z 9-tys. Ryk (woj. lubelskie). Do tego są jeszcze te z kapitałem zagranicznym, jak Hochland, Danone czy Zott, które oscylują w granicach 1 mld zł.

– Branża mleczna jest naszą wizytówką nie tylko w skali Polski ale również światową – ocenia Paweł Wnukowski, radny województwa podlaskiego, które jest wręcz mleczną Mekką naszego kraju. To właśnie tutaj znajdują się największe przedsiębiorstwa, których przychód liczony jest na ok. 15 mld zł!

Dariusz Sapiński śmiał się z kolei po meczu z Arabią Saudyjską, że bogactwem krajów Zatoki Perskiej jest ropa, a Polski mleko.

Co z tym cukrem?

Do niedawna Polska przeżywała „aferę cukrową” polegającą na permanentnym braku tego produktu w dyskontach spożywczych. Ludzie wywozili ze sklepów całe palety, a internauci prześcigali się w wyszukiwaniu niższych cen „białego złota” za granicą.

Niezwykle ciekawa jest to branża, bo jej zdecydowanym liderem jest państwowa Krajowa Spółka Cukrowa z ponad 2 mld zł przychodu, a pozostali gracze to niemieckie koncerny. Jednak niemal każda z tych firm chwali się „polskością” swoich wyrobów.

Pfeifer & Langen na swojej popularnej marce Diamant pisze wprost „Produkt Polski”. Suedzucker Polska reklamuje swój Cukier Królewski jako „cukier z polskich pól”, a sama czerwono-biała oprawa opakowania dodatkowo sugeruje jej polskość.

– Przeciętny konsument nie ma najmniejszego pojęcia, że trzy z czterech największych firm cukrowniczych jest z kapitałem niemieckim. Zachodząc do supermarketu jesteśmy przekonani, że to rodzime, regionalne cukrownie nadal dostarczają nam pochodne buraków cukrowych – dodaje Wnukowski.

Kombajny za grube miliony

Potężne pieniądze są również w robiących piorunujące wrażenie, wielkich maszynach rolniczych. CNH Industrial Polska to m.in. właściciel popularnej „żółtej” marki New Holland, świętującej 20. rocznicę powstania flagowej serii CX w segmencie konwencjonalnych kombajnów zbożowych. To firma, która posiada własną fabrykę produkującą olbrzymie kombajny właśnie w Polsce.

Za nią jest polski Pronar, którego centrala znajduje się tuż przy granicy polsko-białoruskiej, a który to wyspecjalizował się m.in. w produkcji przyczep czy maszyn komunalnych. Jego prezes, Sergiusz Martyniuk ma własną flotę lotniczą i na spotkania z kontrahentami przylatuje prywatnymi samolotami.

John Deere to wszystkim znane zielone ciągniki i przedsiębiorstwo założone w roku 1837 przez amerykańskiego kowala z Grand Detour.

– Znalezienie się w rankingu Złotej 100 Polskiego Rolnictwa Wprost pokazuje potęgę danego przedsiębiorstwa – uważa Marzena Zielińska, prezes zarządu Capital Point. – To niewyobrażalna praca prezesów, pracowników danych firm, ale przede wszystkim umocowania marki na polskim rynku. I to te marki tworzą niesamowitą wartość dodaną całej naszej gospodarki.