W jednym zestawieniu znalazły się zarówno przedsiębiorstwa produkujące żywność zwierzęcą, roślinną, jak i dystrybutorzy rolniczy. Firmy wytwarzające pasze, nawozy, środki ochrony roślin, cukrownie, mleczarnie, ale też producenci maszyn i ciągników.
Każdą ze spółek od dekady prześwietlamy pod kątem przychodów i zysków (co roku ściągamy z KRS dane finansowe wszystkich podmiotów) i wyłącznie na tej obiektywnej podstawie przedstawiamy nasze zestawienie.
To olbrzymi sektor, który ciągle w mediach głównego nurtu jest niedoceniany, a to właśnie on jest kołem zamachowym naszego eksportu –w ubiegłym roku za granicę sprzedaliśmy towary za ponad 230 mld zł. Wynik całej branży z roku na rok rośnie.
Podobnie zresztą jak przychody przedsiębiorstw, które znajdują się w naszej Złotej 100.
I tak w 2024 r. było to rekordowe 228 mld zł. Ponad 12 mld zł miały dwa główne podmioty, trzeci niewiele mniej – 10 mld zł. Coraz więcej firm może pochwalić się przekroczeniem bariery jednego miliarda – wygląda na to, że już niebawem poniżej tej wartości nie będzie co marzyć o wejściu do Złotej 100. W tym roku takim wynikiem mogło się pochwalić niemal 80 proc. firm z rankingu.
Z drugiej strony mamy też rekordowy rok jeśli chodzi o straty spółek. W tragicznej sytuacji były podmioty produkujące nawozy – Azoty i Anwil. Ten ostatni zanotował ponad 1 mld zł na minusie, przy niecałych 3 mld zł przychodu. To oczywiście pokłosie polityki Unii Europejskiej – brak ceł i innych ograniczeń na rosyjskie oraz białoruskie nawozy przy jednoczesnym dokręcaniu śruby odnośnie cen energii i gazu spowodował, że polskie firmy stały się niekonkurencyjne.
Ale w fatalnej sytuacji znalazł się także polski producent maszyn spod granicy polsko-białoruskiej – Pronar, który zanotował ponad 38 mln zł straty przy 787 mln zł przychodu.
Jednak łącznie Złota 100 największych polskich przedsiębiorstw wypracowała ponad 4,6 mld zł zysku. Gdyby nie fatalny wynik Anwilu i Azotów, mielibyśmy zapewne zysk na poziomie 6 mld zł.
Nasi liderzy
Zwycięzcą okazała się po raz drugi z rzędu Grupa Cedrob. To jeden z niewielu podmiotów z branży mięsnej, który nadal w 100 proc. znajduje się w polskich rękach. Twórcą tej potęgi jest Andrzej Goździkowski, który od lat konsoliduje rynek. Dzisiaj w swoim portfolio ma również takie marki jak Gobarto czy Duda.
Stawia również mocno na eksport. Na sprzedaż zagraniczną nastawione są też jego inwestycje. Najnowsza – mroźnia wysokiego składowania w Porcie Gdańsk – ma być warta 200 mln zł. W tym roku Cedrob kupił także wylęgarnię piskląt gęsich w Bielsku Podlaskim i Siemiatyczach, zakład produkcji pierza gęsiego w Dobczycach oraz szwalnię w Kawcu. Co ciekawe, sprzedającym był nasz wicelider, czyli Animex Foods.
To drugi podmiot, który przekroczył przychody na poziomie 12 mld zł i drugi producent mięsny. Jego historia sięga początku lat 50. XX w., kiedy to powstała Centrala Importowo-Eksportowa Artykułów i Przetworów Pochodzenia Zwierzęcego Animex, a produkowana wówczas szynka Polish Ham pod marką Krakus, była hitem eksportowym PRL-u m.in. w Stanach Zjednoczonych. W ramach prywatyzacji Animex przeszedł w ręce właśnie Amerykanów, a ci z kolei stali się częścią chińskiego giganta spożywczego – WH Group. Na naszym rynku najbardziej znane marki Animexu to m.in. Berlinki, Morliny czy właśnie Krakus.
Podium Złotej 100 Polskiego Rolnictwa zamyka polska Mlekovita, która przekroczyła przychód 10 mld zł, będąc tym samym największą polską mleczarnią. Twórcą sukcesu firmy jest Dariusz Sapiński, który nieprzerwanie prezesem jest od 1985 r. W tym czasie spółdzielnia mleczarska z niewielkiego Wysokiego Mazowieckiego (województwo podlaskie) przejęła 25 innych zakładów produkcyjnych i postawiła na ekspansję zagraniczną. Produkty z Mlekovity są dziś dostępne w 167 krajach świata, a firma może pochwalić się ponad 15 tys. dostawców surowca.
Kolejne miejsca zajęły odpowiednio: Grupa Maspex (do jej wyniku nie włączyliśmy produkcji alkoholi i wody), Cargill Poland (m.in. producent pasz), Grupa Azoty (pod uwagę braliśmy jedynie segment Agro, czyli produkcję nawozów), SM Mlekpol (mleczarnia), Viterra Polska (handel produktami rolnymi), Sokołów (producent mięs), a podium zamknęło Mowi Poland (producent ryb).
Chemiczni giganci
W Złotej 100 Polskiego Rolnictwa analizujemy również podkategorie branżowe. Platynowa Trójka Producentów Środków Ochrony Roślin jest niezmienna w Polsce od lat. To trzy globalne koncerny: BASF, Bayer i Syngenta. I właśnie w takiej kolejności znalazły się w naszym rankingu. W przypadku dwóch pierwszych firm braliśmy pod uwagę wyłącznie ich przychody ze sprzedaży środków ochrony roślin, wyłączając inne segmenty, którymi te firmy zajmują się w naszym kraju (m.in. budownictwo czy produkcję lekarstw).
Platynowa Trójka Producentów Środków Ochrony Roślin
- BASF
- Bayer
- Syngenta
Co ciekawe, w przypadku walki o umowy handlowe z krajami Mercosur czy o umowę z Ukrainą, to właśnie ten segment rolnictwa jest jedną z największych kości niezgody. W Unii Europejskiej panuje bowiem niezwykły reżim dotyczący tego, które pestycydy i substancje aktywne mogą być używane przez rolników. Producenci rolni są niezwykle szczegółowo kontrolowani pod tym kątem, a olbrzymia część środków ochrony roślin, której używa się na świecie, u nas jest zakazana. UE już teraz, w przypadku Kijowa, zrobiła olbrzymi ukłon i pozwoliła na import towarów rolnych, które u nas byłyby niedopuszczone na rynek właśnie ze względu na używane na Ukrainie środki ochrony roślin.
Tragedia w nawozach
Platynowa Trójka Producentów Nawozów również jest niezmienna. To dwaj polscy giganci: Grupa Azoty i Anwil (należący do Orlenu). Podium zamyka norweska Yara Poland.
Platynowa Trójka Producentów Nawozów
- Grupa Azoty
- Anwil
- Yara Poland
Parlament Europejski przyjął pod koniec maja tego roku rozporządzenie wprowadzające wyższe cła na nawozy z Białorusi i Rosji. Oprócz dotychczasowej stawki (6,5 proc.), zostanie doliczona dodatkowa opłata, w wysokości 40–45 euro za tonę, która będzie wzrastać aż do 315–430 euro za tonę w roku 2028.
– Dynamiczny wzrost importu nawozów z Rosji i Białorusi jest elementem wojny hybrydowej prowadzonej przez Rosję przeciw krajom UE. Jej celem jest długofalowe osłabienie bezpieczeństwa żywnościowego Unii poprzez zniszczenie przemysłu chemicznego. Warto podkreślić, że w przypadku nawozów azotowych od 60 do 80 proc. kosztów produkcji stanowi cena gazu – surowca, na który UE nałożyła sankcje – przekonywał Jakub Jaworowski, do niedawna minister aktywów państwowych.
Niestety te decyzje są zdecydowanie spóźnione, co widać po wynikach finansowych polskich spółek, które zanotowały historycznie wysokie straty.
Lider z budżetem większym niż polska
W Platynowej Trójce Producentów Pasz niespodzianki nie ma. Cargill to podmiot, który globalnie dysponuje ogromnymi środkami. W 2024 r. ich przychód wyniósł 177 mld dolarów. To więcej niż ówczesne przychody budżetu Polski.
Na drugim miejscu znalazł się polski Wipasz. Ojcem tego sukcesu jest Józef Wiśniewski, który swoje imperium budował od zera w 1998 r. Dzisiaj jego produkty trafiają do 50 krajów świata.
Podium zamyka holenderski De Heus.
Platynowa Trójka Producentów Pasz
- Cargill
- Wipasz
- De Heus
Produkcja pasz to branża, która na przełomie ostatnich lat bardzo mocno się zmieniła. Gdy wchodziliśmy do Unii Europejskiej, w niemal każdym polskim powiecie była lokalna firma produkująca pasze dla zwierząt. Konsolidacja w tym segmencie rolnictwa następowała jednak niezwykle szybko. Na rynku zostali najwięksi gracze, którzy skupowali regionalną konkurencję. Dzisiaj ciężko także powiedzieć, że to wyłącznie producenci pasz, bo każde z przedsiębiorstw wchodzi także w inne podbranże i dywersyfikuje przychody.
Buraczana zapaść
W przypadku Platynowej Trójki Cukrowni należy podkreślić, że polski rynek cukru ukształtował się specyficznie. Poza rodzimym, państwowym liderem – Krajową Grupą Spożywczą – pozostała część rynku należy do trzech niemieckich producentów. Pfeifer & Langen Polska znalazł się na drugim miejscu z przychodami 2,5 mld zł, a podium zamknął Nordzucker Polska (1,2 mld zł).
Platynowa Trójka Cukrowni
- Krajowa Grupa Spożywcza
- Pfeifer & Langen Polska
- Nordzucker Polska
To kolejna branża, która jest w głębokim kryzysie. W najgorszym momencie tego roku część cukrowni sprzedawała towar na rynek poniżej kosztów produkcji. Niekontrolowany import taniego cukru z Ukrainy to tylko jeden z powodów tego tąpnięcia. Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego jest przerażony możliwością otwarcia rynków UE na surowiec z Ameryki Południowej. I ostrzega: „Jeśli Komisja Europejska nie dostrzeże szybko tych sygnałów i nie zaprzestanie zawierania kolejnych umów o wolnym handlu lub rozszerzania istniejących, doprowadzi to do dalszego zamykania fabryk w Europie. Każda nowa umowa o wolnym handlu, np. z krajami Mercosuru, oznacza konieczność poświęcenia kolejnej europejskiej cukrowni, co stopniowo niszczy samowystarczalność Europy”.
Polska mlekiem płynąca
Platynowa Trójka Mleczarni. Tutaj, w przeciwieństwie do cukrowni, prym wiedzie polski kapitał. Pierwsze pięć miejsc to rodzime spółdzielnie lub spółki. Liderem polskiego mleczarstwa została Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita. Drugie miejsce zajęła jej konkurentka z Grajewa – Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol, a podium zamyka Polmlek.
Tutaj nadmienić trzeba, że jest to wyłącznie wynik jednej ze spółek całej Grupy Polmlek, w skład której wchodzi kilkanaście podmiotów. Jak poinformował nas rzecznik firmy, w tym roku w związku z procesem transformacji spółek i zmianami w strukturze, nie mogą nam przekazać skonsolidowanych danych Grupy.
Platynowa Trójka Mleczarni
- Mlekovita
- Mlekpol
- Polmlek
Trzy zwycięskie firmy wygenerowały ponad 20 mld zł, z czego aż połowę Mlekovita. Polskie mleczarnie wyspecjalizowały się w eksporcie swoich produktów i to jest klucz do ich sukcesu.
Olbrzymim beneficjentem mlecznej ekspansji zagranicznej jest województwo podlaskie. To tam znajduje się (i płaci swoje podatki) Mlekovita, Mlekpol, ale także czwarta w zestawieniu Piątnica.
Rodzimi dystrybutorzy
Ważnym segmentem branży rolnej są dystrybutorzy. Platynowa Trójka Dystrybutorów to również firmy z polskim kapitałem. Największą z nich okazał się w tym roku Agrolok, który jako jedyny przekroczył próg przychodów 3 mld zł. Chemirol miał 1 mld zł przychodu mniej od lidera, a podium zamknął Ampol-Merol. Chociaż tuż za nim uplasował się Osadkowski.
Platynowa Trójka Dystrybutorów
- Agrolok
- Chemirol
- Ampol-Merol
Polscy dystrybutorzy na przestrzeni tych wszystkich lat również zmienili swój profil działalności. Dzisiaj nie są już tylko pośrednikiem pomiędzy globalnymi koncernami a rolnikami. Coraz częściej stawiają na marki własne i własną produkcję, starając się tym samym znacząco zwiększać swoją marżowość.
Przykładem może być właśnie Chemirol, który od lat stawia na rodzimą produkcję środków ochrony roślin. Ma od tego oddzielną spółkę i oddzielną markę – Innvigo, która co prawda w Złotej 100 się nie znalazła, ale była bardzo blisko.
Polskie mięso
Platynowa Trójka Producentów Mięsa to jednocześnie dwa pierwsze miejsca całego naszego zestawienia, czyli Cedrob i Animex. Za nimi jest Sokołów, który także jest w czołowej dziesiątce rankingu. Łącznie te trzy firmy wygenerowały ponad 30 mld zł.
Platynowa Trójka Producentów Mięsa
- Cedrob
- Animex
- Sokołów
Hodowla zwierząt jest również najważniejszym składnikiem polskiego eksportu żywności. Co istotne, polski drób wraca właśnie na chińskie stoły. To efekt podpisania porozumienia między ministrem rolnictwa i rozwoju wsi Stefanem Krajewskim a wiceministrem Generalnej Administracji Celnej ChRL Zhao Zenglianem.
Złota Setka Polskiego Rolnictwa
| Nazwa firmy | Przychód 2024 | Zysk 2024 | |
|---|---|---|---|
| 1 | Cedrob | 12 174 489 336 | 337 273 692 |
| 2 | Animex Foods | 12 672 698 000 | 54 309 000 |
| 3 | Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita | 10 100 307 594 | 125 824 053 |
| 4 | Grupa Maspex Wadowice | 9 635 000 000 | 1 178 000 000 |
| 5 | Cargill Poland | 7 924 501 000 | 228 912 000 |
| 6 | Grupa Azoty (wyłącznie segment Agro) | 7 884 547 000 | -184 587 000 |
| 7 | Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol w Grajewie |
7 150 193 062 | 96 369 960 |
| 8 | Viterra Polska | 5 938 952 000 | 72 299 000 |
| 9 | Sokołów | 5 507 622 000 | -10 821 000 |
| 10 | Mowi Poland | 5 050 527 201 | 160 103 936 |
| 11 | Wipasz | 4 901 993 478 | 185 500 289 |
| 12 | Bunge Polska | 4 483 964 000 | 159 785 000 |
| 13 | Louis Dreyfus Commod | 4 218 598 000 | 71 459 189 |
| 14 | De Heus | 4 114 028 000 | 174 391 000 |
| 15 | Krajowa Grupa Spożywcza | 3 988 822 000 | 191 416 000 |
| 16 | Agro-Rydzyna | 3 657 739 659 | 176 980 359 |
| 17 | Agrolok | 3 620 566 734 | 36 340 408 |
| 18 | Gobarto | 3 190 513 000 | 10 833 000 |
| 19 | Polmlek * | 3 015 470 478 | 212 373 506 |
| 20 | Agri Plus | 2 954 112 000 | 294 682 000 |
| 21 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy |
2 801 657 672 | 53 155 458 |
| 22 | Fermy Drobiu Woźniak | 2 606 947 562 | 351 866 633 |
| 23 | SuperDrob Zakłady Drobiarsko-Mięsne | 2 685 586 993 | 32 624 335 |
| 24 | Chemirol | 2 581 242 089 | 224 160 326 |
| 25 | Pfeifer & Langen Polska S.A. | 2 463 397 000 | 277 624 000 |
| 26 | CNH Industrial Polska | 2 366 973 423 | 51 093 282 |
| 27 | Ampol-Merol | 2 237 808 029 | 15 311 866 |
| 28 | Anwil | 2 706 674 000 | -1 128 664 000 |
| 29 | Osadkowski | 2 195 778 776 | 16 670 309 |
| 30 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łowiczu |
2 160 899 205 | 6 741 820 |
| 31 | Tarczyński | 2 067 614 000 | 119 798 000 |
| 32 | Danone | 1 782 670 000 | 80 247 000 |
| 33 | Komagra | 1 731 601 131 | 28 848 514 |
| 34 | Storteboom Hamrol | 1 713 033 607 | 51 181 009 |
| 35 | Lactalis Polska | 1 708 907 000 | 33 102 000 |
| 36 | Zott Polska | 167 2710 271 | 111 136 218 |
| 37 | Zakłady Mięsne Skiba | 1 687 339 000 | 11 558 000 |
| 38 | Intersnack Poland | 1 592 505 597 | 164 959 119 |
| 39 | Zakłady Mięsne Zakrzewscy | 1 627 007 000 | 37 337 000 |
| 40 | Zakład Przemysłu Mięsnego Biernacki | 1 611 178 822 | 13 166 630 |
| 41 | Amplus | 1 567 458 471 | 23 297 292 |
| 42 | BASF Polska | 1 543 939 000 | 37 423 000 |
| 43 | Procam Polska | 1 536 871 970 | 38 045 382 |
| 44 | Frito Lay Poland | 1 436 996 000 | 68 048 000 |
| 45 | Drosed Surowiec | 1 435 972 553 | 15 143 505 |
| 46 | Agrii Polska | 1 389 080 518 | 33 966 877 |
| 47 | Drobimex | 1 361 898 418 | 30 825 923 |
| 48 | The Lorenz Bahlsen Snack-World | 1 292 911 000 | 72 388 000 |
| 49 | Konspol Holding | 1 360 292 000 | -108 014 000 |
| 50 | Zakłady Mięsne Łuków | 1 299 789 183 | 16 596 882 |
| 51 | Cedrob Foods S.A. | 1 310 468 408 | -25 830 633 |
| 52 | Flora Food Manufacturing Poland | 1 271 888 095 | 63 295 318 |
| 53 | Paula Fish | 1 279 522 881 | 27 448 134 |
| 54 | Milkpol Polska | 1 256 961 825 | 9 082 241 |
| 55 | Nordzucker Polska | 1 220 666 027 | 44 499 547 |
| 56 | Drosed | 1 207 959 000 | 31 520 000 |
| 57 | Espersen Poland | 1 206 847 000 | 30 365 000 |
| 58 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Giżycku |
1 179 130 594 | 71 604 346 |
| 59 | Bayer | 1 187 711 841 | 33 744 640 |
| 60 | Agro-Efekt | 1 189 025 594 | 4 455 436 |
| 61 | Agrosimex | 1 154 913 369 | 46 474 615 |
| 62 | AGCO | 1154 466 000 | 19 986 000 |
| 63 | Indykpol | 1 134 965 000 | 32 076 000 |
| 64 | ABP Poland | 1 157 419 000 | -21 337 000 |
| 65 | Roldrob | 1 154 492 000 | -25 256 000 |
| 66 | Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek | 1 137 659 374 | 11 629 890 |
| 67 | Drobex | 1 121 421 629 | 36 980 256 |
| 68 | Zakłady Drobiarskie Farmio | 1 119 639 903 | 21 043 411 |
| 69 | Sante | 1 066 062 363 | 111743731 |
| 70 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole |
1 098 027 120 | 15 859 658 |
| 71 | Suempol | 1 048 148 000 | 17 960 000 |
| 72 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sierpcu |
1 034 883 560 | 23 081 096 |
| 73 | Cereal Partners Poland Toruń Pacific | 1 003 242 000 | 78 776 000 |
| 74 | Złote Ziarno | 964 912 077 | 157 952 233 |
| 75 | Hochland Polska | 1 010 513 000 | 17 720 000 |
| 76 | Consorfrut Polska | 1 000 397 142 | 5 035 399 |
| 77 | Agro-As | 992 368 598 | 6 527 411 |
| 78 | Supros | 991 316 657 | 6 525 612 |
| 79 | Suedzucker Polska | 983 528 193 | -1 761 814 |
| 80 | Yara Poland | 919 468 861 | 84 882 836 |
| 81 | Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska we Włoszczowie |
933 753 863 | 16 057 080 |
| 82 | Zakłady Mięsne Szubryt | 924 045 987 | 26 757 910 |
| 83 | GoodMills Polska | 877 921 342 | 76 017 749 |
| 84 | McCain Poland | 880 063 468 | 70 673 953 |
| 85 | Farm Frites Poland | 858 084 000 | 75 278 000 |
| 86 | Polish Agro | 880 221 583 | -5 241 181 |
| 87 | Wędlinka | 844 298 711 | 13 826 730 |
| 88 | Goodvalley | 876 278 000 | -2 621 000 |
| 89 | Bakoma | 823 356 000 | 23 532 000 |
| 90 | Przedsiębiorstwo Przemysłu Cukierniczego Gryf | 772 210 190 | 120 876 722 |
| 91 | Syngenta Polska | 814 381 272 | 8 632 487 |
| 92 | ADM Direct Polska | 811 893 768 | 6 937 385 |
| 93 | Pronar | 78 7534 222 | -38 815 076 |
| 94 | Zakład Mięsny Wierzejki | 770 465 324 | 235 021 |
| 95 | CLAAS Polska | 743 990 249 | 15464772 |
| 96 | FDW Pasze | 708 392 908 | 86 186 348 |
| 97 | Polskie Zakłady Zbożowe w Wałczu | 704 661 655 | 17 694 903 |
| 98 | Zakłady Drobiarskie Koziegłowy | 673 561 559 | 21024272 |
| 99 | Real S.A. | 667 314 010 | 23 792 057 |
| 100 | Osadkowski-Cebulski | 673 609 217 | 2 958 076 |
* Wynik Polmleku to wynik głównej spółki: Polmlek Sp. z o.o., nie zaś skonsolidowany wynik Grupy
